Władze polskie na uchodźstwie

W czasie II wojny światowej Polska znalazła się pod okupacją niemiecką i sowiecką. Wielu Polaków musiało uciekać z kraju, aby uniknąć represji ze strony okupantów. Wśród tych, którzy opuścili Polskę, znaleźli się również przedstawiciele polskiej elity politycznej i intelektualnej. Ci ludzie stworzyli rząd polski na uchodźstwie, który miał za zadanie reprezentować interesy Polski na arenie międzynarodowej i utrzymać tożsamość narodową Polaków podczas okupacji.

Powstanie polskiego rządu na emigracji

Po napaści ZSRS na Polskę 17 września 1939 roku, polskie władze musiały opuścić kraj i ewakuować się do Rumunii. Niestety, pod naciskiem III Rzeszy, rumuńskie władze internowały polskie władze, co oznaczało, że zostały one umieszczone w obozie jenieckim lub ograniczone w swobodzie poruszania się. W tak trudnych warunkach prezydent Mościcki postanowił wyznaczyć nowego prezydenta, którym został Władysław Raczkiewicz. Ten szybko złożył przysięgę i tego samego dnia powołał na stanowisko premiera Władysława Sikorskiego, który został także Naczelnym Wodzem Polskich Sił Zbrojnych. Siedzibą rządu na uchodźstwie została miejscowość Angers we Francji. Po tym, jak Niemcy zajęli ten kraj, polski rząd został przeniesiony do Londynu. Rząd polski natychmiast został uznany przez Francję i Wielką Brytanię, a następnie przez większość innych państw, z wyjątkiem Niemiec, ich sojuszników oraz ZSRR.

Działalność polskiego rządu na uchodźstwie była bardzo ważna dla Polaków, ponieważ pomagała zachować nadzieję na odzyskanie niepodległości oraz utrzymać tożsamość narodową w czasie okupacji.

Armia Polska Władysława Sikorskiego

Armia Polska na Zachodzie, tworzona przez Władysława Sikorskiego, była ważnym elementem polskiego oporu w czasie II wojny światowej i walczyła o wolność i niepodległość Polski. W ciągu kilku miesięcy udało się stworzyć wojsko liczące 85 tys. żołnierzy oraz pozyskać odpowiednie uzbrojenie i wyposażenie. Polscy żołnierze rekrutowali się spośród polonii zamieszkałej we francji oraz tych Polaków, którzy zdołali wydostać się z kraju podczas okupacji. Większość oddziałów polskich sformowanych we francji wzięła udział w obronie tego kraju w maju i czerwcu 1940 roku. Walczyły one jednak w rozproszeniu na różnych odcinkach frontu i w większości uległy rozbiciu. Tylko części polskich żołnierzy walczących we Francji udało się przedostać do Wielkiej Brytanii, gdzie szybko powstały polskie jednostki lotnicze, wśród których szczególnie znany był Dywizjon 303. Ten polski dywizjon myśliwski stał się jednym z najlepszych na Zachodzie podczas II wojny światowej, a jego żołnierze odznaczyli się brawurowymi akcjami bojowymi i niezwykłym bohaterstwem. W walkach brała udział także polska flota wojenna i handlowa. Jeszcze przed wybuchem wojny do portów brytyjskich udały się trzy niszczyciele: ORP "Błyskawica", ORP "Burza" i ORP "Grom". Później dołączyły do nich jeszcze dwa okręty podwodne: ORP "Orzeł" oraz ORP "Wilk", którym udało się uciec z Morza Bałtyckiego. Polska armia na Zachodzie stanowiła ważny element polskiego oporu w czasie II wojny światowej i walczyła o wolność i niepodległość swojego kraju. Wszyscy jej żołnierze zasłużyli na ogromny szacunek i podziw za swoje zaangażowanie, poświęcenie i bohaterstwo.

Relacje polsko-sowieckie

Polska i ZSRS były w stanie wojny od 17 września 1939 roku, kiedy to Armia Radziecka zajęła zachodnią część Polski na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow. Chociaż formalnie wojna ta nigdy nie została wypowiedziana, relacje między obydwoma państwami były napięte. Sytuacja ta uległa zmianie po 22 czerwca 1941 roku, gdy Niemcy zaatakowały Związek Sowiecki i Stalin stał się członkiem koalicji antyhitlerowskiej. Wtedy Brytyjczycy zaczęli zabiegać o uregulowanie stosunków między Polską a Sowietami, co doprowadziło do podpisania układu Sikorski-Majski w Londynie 30 lipca 1941 roku. Układ ten zakładał m.in. nawiązanie stosunków dyplomatycznych, udzielanie wzajemnej pomocy w walce z Niemcami, utworzenie polskiej armii z jeńców wojennych przebywających na terenie ZSRS oraz anulowanie postanowień paktu Ribbentrop-Mołotow dotyczących Polski. Pomimo postępów w relacjach polsko-sowieckich, układ ten był kontrowersyjny, ponieważ pominięto w nim kwestię powrotu Polski do granic z traktatu ryskiego z 1921 roku oraz brakowało w nim przeprosin za agresję ZSRS z 17 września 1939 roku i represje stalinowskie. Wielu Polaków było rozczarowanych brakiem satysfakcjonującej rekompensaty za cierpienia zadane przez ZSRS. Mimo to premier Sikorski podpisał ten układ, kierując się politycznym realizmem i chcąc nawiązać poprawne stosunki z ZSRS, który był ważnym sojusznikiem Wielkiej Brytanii. Premier liczył także na uwolnienie Polaków więzionych przez Sowietów. Warto jednak pamiętać, że układ ten miał na celu głównie umożliwienie Polsce walki z Niemcami i był krokiem w kierunku zjednoczenia sił antyhitlerowskich.

Armia Andersa w ZSRS

Generał Władysław Anders był wybitnym dowódcą polskiej armii, który brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku i w obronie Polski we wrześniu 1939 roku. Po klęsce wrześniowej został internowany przez Sowietów, ale udało mu się uciec i przedostać do Persji. Tam, na polecenie rządu polskiego na uchodźstwie, został mianowany dowódcą tworzącej się Armii Polskiej w ZSRS. Mimo przyjacielskich stosunków między Polską a ZSRS, Sowieci z oporami uwalniali polskich żołnierzy z obozów i łagrów, a także niechętnie dostarczali im odpowiedniego zaopatrzenia i uzbrojenia. Władze polskie oraz generał Anders domagali się poprawy sytuacji i dostarczenia odpowiedniego zaopatrzenia i uzbrojenia dla tworzącej się Armii Polskiej w ZSRS. Ponadto pojawił się problem braku oficerów, ponieważ do formujących się oddziałów nie zgłaszali się polscy oficerowie, którzy zostali wzięci do niewoli przez Sowietów w 1939 roku. W tej sytuacji, aby rozwiązać problem, Brytyjczycy zaproponowali przeniesienie polskich żołnierzy do Iraku i Iranu, gdzie brakowało żołnierzy do obsadzenia obszarów bogatych w ropę. W zamian za zgodę Stalina, Wielka Brytania miała przejąć na siebie odpowiedzialność za ich uzbrojenie i zaopatrzenie. Stalin zgodził się na to i do sierpnia 1942 roku cała Armia Andersa została ewakuowana z ZSRS.

Sprawa katyńska - tajemnice i przyznanie się do winy

Sprawa katyńska była jednym z największych skandali politycznych II wojny światowej. W 1940 roku Sowieci starannie ukrywali fakt wymordowania w Katyniu ponad 22 tysięcy polskich oficerów, którzy zostali wzięci do niewoli po agresji ZSRS na Polskę we wrześniu 1939 roku. Dopiero po ataku Niemiec na Związek Sowiecki i zajęciu przez nich tych terenów, masowe groby pomordowanych Polaków zostały odkryte. Niemcy, którzy chcieli wykorzystać tę sytuację do podzielenia Sowietów i Polaków, ogłosili, że to Sowieci są odpowiedzialni za morderstwo polskich oficerów. Sowieckie władze natychmiast zaprzeczyły tym doniesieniom i oskarżyły Niemców o dokonanie zbrodni. Jednocześnie twierdziły, że polscy jeńcy zostali zabici przez hitlerowców. W tej sytuacji, Stalin zerwał stosunki dyplomatyczne między Polską a ZSRS. Sprawa katyńska była powodem nie tylko zerwania stosunków dyplomatycznych, ale także głębokiego podziału między Polską a ZSRS. Polacy byli oburzeni faktem, że Sowieci nie tylko zamordowali polskich oficerów, ale także ukrywali swoją winę przed światem. W rezultacie, wielu Polaków utraciło zaufanie do Sowietów i ich sojuszniczej roli w walce z hitlerowskimi Niemcami. Sprawa katyńska pozostała kontrowersyjna do dziś i stała się przedmiotem wielu badań historycznych i politycznych. Dopiero w 2010 roku, po przejrzeniu tajnych archiwów rosyjskich, Rosja przyznała, że odpowiedzialność za masowe morderstwo polskich jeńców w Katyniu ponoszą Sowieci. Sprawa katyńska pozostaje do dziś bolącym raną w relacjach między Polską a Rosją.

Katastrofa samolotu z generałem Sikorskim

W 1943 roku, w sytuacji gdy złe nastroje panowały w armii Andersa, Władysław Sikorski postanowił odwiedzić polskich żołnierzy stacjonujących na Bliskim Wschodzie. Był to moment, w którym sprawa katyńska oraz stanowisko polskich władz na emigracji stały się problemem w relacjach aliantów zachodnich ze Stalinem. W drodze powrotnej, 4 lipca 1943 roku, tuż po starcie z brytyjskiej bazy w Gibraltarze, samolot premiera uległ katastrofie, w wyniku której Sikorski zginął.

Oficjalnie uznano, że był to nieszczęśliwy wypadek, jednak budzi to kontrowersje i wiele osób uważa, że Sikorski został zamordowany w zamachu przez Sowietów lub Wielką Brytanię, która chciała usunąć niewygodnego polskiego polityka. Po śmierci Sikorskiego, na stanowisku premiera zastąpił go Stanisław Mikołajczyk. Warto także wspomnieć, że w tym czasie polski rząd na emigracji borykał się z różnymi problemami, m.in. brakiem jedności wśród swoich członków oraz trudnościami w komunikacji z Polakami pozostającymi w kraju pod okupacją niemiecką.