Dążenie do wspólnej Europy

Po zakończeniu II wojny światowej, Europa stała się świadkiem wielu przemian ustrojowych.

• W zachodnich strefach okupacyjnych Niemiec, władze amerykańskie, brytyjskie i francuskie narzuciły Niemcom system demokratyczny. Oznaczało to, że rządy Niemiec musiały działać zgodnie z zasadami demokracji, a wolność słowa, prasy i zgromadzeń stały się gwarantowane przez prawo.

• Podobne przemiany miały miejsce we Włoszech, gdzie król Wiktor Emanuel III, skompromitowany współpracą z faszystami, abdykował. W referendum w 1946 roku większość Włochów opowiedziała się za przekształceniem państwa w republikę. Wszystko to skłoniło do głębokich przemian politycznych, co zapoczątkowało proces odbudowy państwa.

• We Francji przeprowadzono w 1958 roku reformy konstytucyjne, które ustabilizowały jej ustrój. Na czele republiki stanął wówczas ponownie Charles de Gaulle. Za jego prezydentury skończyła się wojna w Algierii oraz został podpisany niemiecko-francuski traktat o przyjaźni.

Jedną z najważniejszych skutków tych zmian było nieprzerwany wzrost gospodarczy, który miał miejsce w powojennej zachodniej Europie. Ten efekt był widoczny w coraz większym dobrobycie i poprawie warunków do życia. Wzrost gospodarczy uwidaczniał się szczególnie w Republice Południowej Niemiec, gdzie już w latach 50. XX wieku zapewniono sobie pozycję lidera gospodarczego Europy Zachodniej. Tak zwany niemiecki "cud gospodarczy" przyczynił się do utwierdzenia obywateli w przekonaniu o wyższości systemu demokratycznego nad reżimami autorytarnymi i totalitarnymi.

Integracja europejska

Początki integracji europejskiej sięgają powojennych lat 40. XX wieku, kiedy to kontynent odbudowywał się po zniszczeniach wojennych. Idea powstała w odpowiedzi na potrzebę wspólnej odbudowy i zapewnienia stabilizacji politycznej i gospodarczej. W ramach inicjatyw międzynarodowych, które miały temu służyć powstały:

• Plan Marshalla, który zakładał udzielanie przez Stany Zjednoczone wsparcia finansowego dla krajów Europy zachodniej.

• Powstanie Beneluksu, czyli wspólnoty gospodarczej Belgii, Holandii i Luksemburga, która miała na celu zwiększenie konkurencyjności regionu na arenie międzynarodowej poprzez współpracę gospodarczą i celną.

Wśród polityków ówczesnej Francji idea integracji ekonomicznej z Niemcami była szczególnie omawiana, ponieważ Francja była osłabiona ekonomicznie po wojnie i potrzebowała stabilizacji. Jednym z najważniejszych kroków w kierunku integracji była koncepcja przedstawiona w 1950 roku przez francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana, która zakładała połączenie produkcji węgla i stali Niemiec i Francji pod kontrolą międzynarodowej instytucji. Idea ta spotkała się z poparciem ówczesnego kanclerza RFN Konrada Adenauera oraz premiera Włoch Alcide de Gasperi. Dzięki ich zaangażowaniu oraz współpracy z innymi krajami, powstała w 1951 roku Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS). Miała ona na celu zapewnienie wspólnego zarządzania zasobami węgla i stali przez kraje członkowskie oraz odbudowę gospodarczą Europy. Ta instytucja stała się podstawą dla dalszych działań w kierunku integracji, prowadząc ostatecznie do powstania Unii Europejskiej. Dzięki integracji i współpracy gospodarczej państw europejskich, udało się zbudować jednolity rynek, zwiększyć konkurencyjność regionu i zapewnić stabilizację polityczną na kontynencie. Robert Schuman, Konrad Adenauer i Alcide de Gasperi są dzisiaj uznawani za ojców założycieli Unii Europejskiej.

Powstanie EWG i Euroatomu

Po podpisaniu traktatu rzymskiego w 1957 roku powstały dwie nowe organizacje: Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) i Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom). EWG miała na celu stworzenie wspólnego rynku, w którym zniknąłby handel wewnętrzny i utworzono by wolny przepływ towarów, usług i kapitału. W 1968 roku utworzono także unię celną, dzięki której usunięto cła w handlu wewnętrznym.

Euratom natomiast miał na celu zapewnienie bezpieczeństwa w zakresie energii atomowej i zwiększenie współpracy naukowej i technicznej między państwami członkowskimi. W ramach Euratomu powstały wspólne instytucje, które koordynowały badania i rozwój w zakresie energii atomowej oraz pomagały państwom członkowskim w zapewnieniu bezpieczeństwa swoich elektrowni atomowych.

Wraz z postępem integracji gospodarczej, zaczęto ujednolicać także politykę gospodarczą państw członkowskich. W ramach EWG powołano instytucje, które zajmowały się polityką monetarną, finansową i handlową, a także zarządzały funduszami rozwoju regionalnego. Pod naciskiem Francji wprowadzono także wspólny rynek rolny, który miał zapewnić rolnikom w całej Europie równe szanse i wyrównać różnice w cenach między krajami.

Powstanie Unii Europejskiej

Brytyjczycy początkowo byli bardzo sceptyczni wobec europejskich organizacji takich jak Komisja Europejska, Rada Europejska i Parlament Europejski. Te organizacje miały za zadanie koordynować działania państw członkowskich w dziedzinach polityki, gospodarki i innych obszarów.

Coraz bardziej widoczny sukces integracji gospodarczej zachęcił Wielką Brytanię do wstąpienia do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej w 1973 roku, razem z Danią i Irlandią. Kolejne państwa, takie jak Hiszpania i Portugalia, przystąpiły do EWG w 1986 roku, a Austria, Szwecja i Finlandia zostały przyjęte w 1995 roku.

Zwieńczeniem procesu jednoczenia się Europy było zawarcie w 1992 roku Traktatu z Maastricht, który powołał Unię Europejską i określił cele i zasady jej funkcjonowania. Jednym z najważniejszych osiągnięć Unii Europejskiej było utworzenie wspólnej waluty - euro, która została wprowadzona w 1999 roku.

Układ z Schengen

Układ z Schengen to jedno z najważniejszych osiągnięć integracji europejskiej. Dzięki temu porozumieniu, podróżowanie między państwami członkowskimi Unii Europejskiej jest dzisiaj możliwe bez konieczności przeprowadzania kontroli granicznych. Układ z Schengen został podpisany w 1985 roku w miejscowości o tej samej nazwie w Luksemburgu przez pięć państw europejskich: Francję, Niemcy, Belgia, Holandię i Luksemburg. Celem porozumienia było zlikwidowanie granic wewnętrznych między tymi państwami i ułatwienie przemieszczania się osób i towarów, przez co później wiele innych państw dołączyło do niego.