Zemsta

Autor:

Aleksander Fredro

Geneza utworu

Aleksander Fredro był właścicielem zamku w Odrzykoniu, którego otrzymał jako posag swojej żony. Zamek ten skrywał wiele tajemnic i interesujących historii, a wśród nich akta sądowe dotyczące długotrwałej nienawiści między dwoma dawnymi właścicielami zamku - Piotrem Firlejem i Janem Skotnickim. Ich zażarta wrogość miała swój koniec w momencie, kiedy młody Firlej ożenił się z córką Skotnickiego. Historia ta zainspirowała pisarza do napisania "Zemsty", której prapremiera odbyła się w 1834 roku.

Gatunek

"Zemsta" Aleksandra Fredry jest komedią, należącą do dramatu. Utwór ten, z charakterystycznym dla autora humorem, ukazuje złożone relacje społeczne i moralne, typowe dla ówczesnego społeczeństwa szlacheckiego.

Czym jest komedia?

To utwór o pogodnej tematyce i żywej akcji, zamkniętej zakończeniem szczęśliwym i pomyślnym dla głównych bohaterów.

Przedstawienie bohaterów

• Cześnik Raptusiewicz - szlachcic o żartobliwym charakterze. Jest starszym panem, który utrzymuje surową dyscyplinę w swoim zamku. Jest wybuchowy, gwałtowny, a jego częstym powiedzeniem jest "mocium panie"

• Rejent Milczek - wdowiec wychowujący samotnie syna, Wacława. Ponieważ jest urzędnikiem sprawującym funkcję rejenta i należy do szlacheckiej palestry, świetnie zna się na prawie.

• Podstolina - wdowa, zamożna kobieta o atrakcyjnym wyglądzie. Jest obiektem westchnień wielu mężczyzn, w tym Cześnika. Podstolina jest inteligentna, bystra i niezależna. Chociaż początkowo wydaje się, że jest zainteresowana Cześnikiem, później wyjawia swoje prawdziwe zamiary.

• Klara - młoda kobieta, bratanica Cześnika. Jest piękna, inteligentna i romantycznie zakochana w Wacławie. Jest spragniona prawdziwej miłości i szczęścia, jednak spór o zamek między Rejentem a Cześnikiem zakłóca plany małżeństwa.

• Wacław - młody mężczyzna, zakochany w Klarze, syn Rejenta. Jest wrażliwy, romantyczny i marzycielski. Pragnie połączyć się z Klarą, ale spór o zamek między Rejentem a Cześnikiem zakłóca plany małżeństwa.

• Papkin - komediowy i ekscentryczny służący Cześnika. Jest on zarozumiały i przechwalający się, ale jednocześnie zabawny i niezdarny. Jest zakochany w Podstolinie i niekiedy próbuje odgrywać rolę ważnej postaci.

Plan wydarzeń

1. Plany małżeńskie Cześnika.

2. Przybycie Papkina do zamku.

3. Negocjacje małżeńskie Papkina w imieniu Cześnika z Podstoliną.

4. Spotkanie Klary i Wacława.

5. Naprawa muru granicznego przez Rejenta.

6. Bójka o mur.

7. Wacław jako jeniec Papkina.

8. Pomysł Klary i spotkanie Wacława, Podstoliny.

9. Oświadczyny Papkina Klarze i warunki przez nią stawiane - Papkin ma przynieść jej krokodyla.

10. Wyzwanie Rejenta przez Cześnika na pojedynek.

11. Podstolina u Rejenta.

12. Zgoda Rejenta na pojedynek.

13. Pisanie testament przez Papkina.

14. Ślub Wacława i Klary.

15. Zgoda pomiędzy Cześnikiem a Rejentem.

Streszczenie

Akcja rozgrywa się w zamku, który jest podzielony murem na dwie części. Jedna z tych części należy do Cześnika Macieja Raptusiewicza, a druga do Rejenta Milczka. Obaj panowie żyją w nieustannym sporze. Następna kłótnia wybucha, gdy Rejent zatrudnia ekipę mularzy do naprawy muru granicznego, na co Cześnik stanowczo się nie zgadza.

Cześnik planuje ożenić się z Podstoliną, bogatą wdową, i zleca Papkinowi, by pomógł mu w zdobyciu jej względów. Dzięki podstępowi wszystko się udaje, a Podstolina zgadza się wyjść za Cześnika.

W tajemnicy, w ogrodowej altanie, spotykają się syn Rejenta, Wacław, i Starościanka Klara. Między nimi istnieje prawdziwa miłość, ale wiedzą, że ojciec młodzieńca i stryj dziewczyny nigdy nie zgodzą się na ich ślub. Wacław podstępnie wkrada się do domu Cześnika, przedstawiając się jako jeniec Papkina i udając Komisarza Rejenta. Cześnik nie chce go widzieć w swoim domu, ale Wacław przekupuje Papkina, aby pomógł mu pozostać i doprowadzić do ślubu z Klarą. Tymczasem Papkin jest zakochany w Klarze i wyznaje jej swoją miłość. Klara go zwodzi i prosi o dowody jego miłości.

Okazuje się, że Wacław i Podstolina znają się z przeszłości i kiedyś darzyli się wzajemnym uczuciem. Teraz Wacław nie wie, jak się od niej uwolnić, nie zdradzając swojej miłości do Klary.

Cześnik planuje zemstę za naprawę muru granicznego i wyzywa Rejenta na pojedynek. Wysyła Papkina z tą wiadomością, a przy okazji staje się świadkiem podstępu Rejenta. Milczek przekonuje Podstolinę, by porzuciła Cześnika i wyszła za mąż za Wacława. Wacław nie zgadza się na to, ale ojciec jest nieustępliwy. Papkin jest zrozpaczony, ponieważ wie, że Cześnik będzie wściekły i ukarze wszystkich za to. Rejent odsyła Papkina do Cześnika z listem, w którym przyjmuje wyzwanie i informuje o planach ślubnych Podstoliny i Wacława.

Wściekły Cześnik po przeczytaniu listu od Rejenta wymyśla podstęp. Próbuje dyktować Dyndalskiemu list od Klary do Wacława, ale nic z tego nie widzi. W końcu wysyła służącą, by zwabiła Wacława do swojego domu pod pretekstem spotkania z Klarą.

Wacław opowiada Klarze o planach swojego ojca. Papkin pisze testament, przekonany, że został otruty przez Rejenta, jednocześnie zdradzając młodym niecne plany Cześnika. Wacław desperacko próbuje uciec, ale zostaje schwytany przez Cześnika, który dla złości Rejentowi i Podstolinie postanawia zmusić Wacława do ślubu z Klarą. Zaskakująco, oboje od razu się zgadzają.

Wacław i Klara w końcu zostają małżeństwem. Rejent odwiedza Cześnika i dowiaduje się o ślubie. Cześnik cieszy się, że w ten sposób pokrzyżował plany Rejentowi. Rejent odmawia udzielenia błogosławieństwa młodym. Kiedy Podstolina dowiaduje się o ślubie, zdradza, że spieszyło jej się z małżeństwem, ponieważ w dniu dzisiejszym majątek przechodzi na Klare, a za zerwaną umowę Rejent winien jej jest sto tysięcy. Klara bierze na siebie dług i prosi o błogosławieństwo, które ostatecznie otrzymują. Cześnik wyciąga rękę w geście zgody, a Rejent ją przyjmuje.

Motywy

• miłość

• zemsta

• spór

• humor