Kordian - Juliusz Słowacki

Streszczenie

Podczas Przygotowania w chacie czarnoksiężnika Twardowskiego na Łysej Górze 31 grudnia 1799 roku szatani szykują się do przejęcia władzy nad nowym wiekiem. Tworzą przywódców powstania listopadowego, gen. Józefa Chłopickiego, księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, gen. Jana Skrzyneckiego, Juliana Ursyna Niemcewicza, Joachima Lelewela, gen. Jana Krukowieckiego. Na końcu pojawia się Archanioł, który prosi Boga o wsparcie narodu polskiego. W Prologu dochodzi do dyskusji dotyczącej roli poezji w świecie. Pierwsza Osoba Prologu uważa, że od poezji oczekuje się uśpienia. Druga Osoba krytykuje narodowych wieszczów i chce wyrywać ze snu uśpionych rodaków. Trzecia Osoba uważa, że jego rolą jest pobudzanie do aktywnych działań. W akcie I poznajemy Kordiana, który siedzi przed wiejskim domem i prowadzi rozważania o braku celu w życiu. Jednocześnie błaga Boga, aby dał mu takowy cel. Opiekun Kordiana, Grzegorz, stara się swoimi opowieściami o Janku, co psom szył buty, o wyprawie napoleońskiej na piramidy i historii Kazimierza zainspirować młodego chłopaka, ale udaje mu się to tylko na chwilę. Na scenie pojawia się Laura, ukochana Kordiana. Jest w niej zakochany, ona próbuje rozwiać samobójcze myśli chłopaka, ale uzyskuje coś zupełnie przeciwnego - Kordian uważa, że kpi z niego. Kiedy wieczorem Laura oczekuje powrotu Kordiana, Grzegorz przynosi wiadomość, że chłopak się zabił. W akcie II Kordian pojawia się najpierw w James Parku w Londynie. Rozmowa z Dozorcą kończy się stwierdzeniem, że ludzie wszystko próbują kupić, a światem rządzi pieniądz. Później Kordian pojawia się w Dover, gdzie czyta fragment „Króla Leara” Szekspira. Ostatecznie jednak dochodzi do wniosku, że poezja daje chwilowe uniesienie i różni się od rzeczywistości. Następnie Kordian sprzecza się ze swoją kochanką Wiolettą we włoskiej willi, stracił złote podkowy. Kiedy dziewczyna okazuje się materialistką, porzuca ją. W końcu bohater pojawia się u papieża, ale i to spotkanie kończy się porażką, ponieważ papież, zamiast błogosławić narodowi polskiemu, bierze stronę cara, a ponadto grozi klątwą. Akt II kończy się wielkim monologiem Kordiana na Mont Blanc, gdzie bohater przyjmuje ideę „Polski Winkelriedem Narodów” i decyduje się poświęcić swoje życie walce patriotycznej. Na chmurze wraca do ojczyzny. Akt III rozgrywa się w Warszawie. Na początku obserwujemy wydarzenia towarzyszące koronacji cara na króla Polski. Obserwujemy je z perspektywy tłumu zgromadzonego na Placu Zamkowym. W międzyczasie pojawia się scena koronacji cara. Kolejne wydarzenie to spotkanie spiskowców pod kościołem św. Jana.

Podczas spotkania dochodzi do konfrontacji zwolenników porzucenia planów zamachu na cara (tutaj przewodzi Prezes) i tych, którzy chcą dalej walczyć z carem. Tej drugiej grupie przewodzi Podchorąży. Kiedy w głosowaniu okazuje się, że zwolenników rezygnacji z zamachu jest wielokrotnie więcej, Podchorąży zrywa maskę. Okazuje się, że jest to Kordian, który zamierza się poświęcić i samodzielnie dokonać zamachu. W kolejnej scenie widzimy go przemierzającego sale Zamku Królewskiego. Towarzyszą mu Strach i Imaginacja. W końcu pod sypialnią cara bohater mdleje. Natyka się na niego car, który każe go aresztować. Kordian zostaje zamknięty w szpitalu wariatów, gdzie odwiedza go Doktor. Konfrontuje go z dwoma wariatami – jeden uważa, że jest krzyżem, do którego został przybity Jezus, zaś drugi sądzi, że podtrzymuje sklepienie niebieskie. W kolejnej scenie Kordian mierzy się z wyzwaniem, jakie rzuca mu na placu Saskim Wielki Książę Konstanty. Konstanty obiecuje Kordianowi, że daruje mu życie, jeżeli ten przeskoczy na koniu ponad bagnetami i karabinami. Kordianowi się to udaje. Car jednak nadal zamierza nakazać rozstrzelanie Kordiana. Tymczasem w Zamku Królewskim toczy się starcie cara i Konstantego. Bracia wypominają sobie wzajemnie grzechy i haniebne czyny. Kiedy Konstanty mówi, że ma całe wojsko za sobą, car łamie się i podpisuje nakaz uwolnienia Kordiana. Na Placu Marsowym trwają już przygotowania do egzekucji. Tuż przed strzałem, tłum dostrzega pędzącego gońca, natomiast oficer dyrygujący rewolucją nie. Na tym akcja się kończy i nie wiadomo jak potoczyły się dalsze losy Kordiana.

Czas i miejsce akcji

Przygotowanie ma miejsce w noc 31 grudnia 1799 roku, natomiast akt II to już rok 1828. Z kolei wydarzenia III aktu odnoszą się wprost do koronacji cara Mikołaja I na króla Polski, która miała miejsce 24 maja 1829 roku.

Przygotowanie rozgrywa się w Karpatach, akt II kolejno w James Parku w Londynie, potem w Dover, następnie we włoskiej willi, w Rzymie, a na końcu na Mont Blanc. Wydarzenia aktu III mają miejsce w Warszawie.

Gatunek

„Kordian” jest dramatem romantycznym. Wskazują na to między innymi:

• fragmentaryczność

• Zaburzenie jedności czasu i miejsca akcji

• Otwarte zakończenie 

• postacie fantastyczne
  

Bohaterowie

• Kordian - młodzieniec, który poszukuje swojego miejsca w życiu. Przemierza Europę, gdzie uczy się wielu cennych rzeczy. Decyduje się na zabicie cara, czego mu się nie udaje ostatecznie dokonać, gdyż towarzyszą mu strach i imaginacja

• Grzegorz - sługa, opiekun Kordiana, który chce w nim wzbudzić uczucia patriotyczne, przez co opowiada mu różne historie
  

• Laura - pierwsza ukochana Kordiana, starsza od niego
  

• Wioletta - włoska kochanka Kordiana, która okazuje się być materialistką
  

• Papież - jest przedstawiony bardziej jako polityk niż Ojciec Św. Nie interesuje się losem polaków
  

• Car Mikołaj I - jest surowy wobec Kordiana, nakazuje go rozstrzelać, ale ostatecznie mu odpuszcza
  

• Wielki Książę Konstanty - brat Mikołaja I, przekonuje go, aby nie zabijał Kordiana, gdyż bardzo cenił armię i swoich żołnierzy, którym bohater też był.
  

• Doktor - wcielenie Szatana. Trzyma w ręku palącego dukata