Dziady część II

Autor: Adam Mickiewicz Epoka: Romantyzm Rodzaj: Dramat Gatunek: Dramat romantyczny

Czas i miejsce akcji

Obrzęd „dziadów” odbywa się nocą z pierwszego na drugiego listopada (Dzień Zaduszny). Wieśniacy spotykają się w starej, cmentarnej kaplicy na terytorium Litwy. Wydarzenia odbywają się wewnątrz budynku - jedynie widmo Złego Pana nie wchodzi do kaplicy i znajduje się poza nią.

Narracja Cechą charakterystyczną dla dramatu jest nieobecność narratora. Utwór składa się z dialogów i monologów.

Geneza Utwór został napisany w latach 1822-1832 i jest próbą rozliczenia się poetą z brakiem udziału w powstaniu listopadowym. Mickiewicz stawia sobie wyrzuty sumienia za niezaangażowanie w walkę o wolność kraju i poprzez ten utwór próbuje zadośćuczynić narodowi polskiemu. "Dziady cz. 2" wyrażają smutek, tęsknotę i refleksje nad polską historią.

Bohaterowie Guślarz - mędrzec, przewodnik obrzędu dziadów. Reprezentuje tłum i pośredniczy między światem żywych a umarłych. Przestrzega tradycji, ofiarowując duszom pożywienie. W czasie obrzędu zaklina zjawy, ale ostatnie widmo pozostaje tajemnicze, nie ujawniając celu swojego przybycia. Guślarz odgrywa kluczową rolę w symbolicznej ceremonii łączącej oba światy.

Gromada wieśniaków - bohater drugoplanowy, to licznie zgromadzeni mieszkańcy wsi, którzy przybyli, aby celebrować starożytne święto Dziadów. Ich intencją jest zdobycie wskazówek od duchów dotyczących właściwego postępowania po śmierci, aby dostąpić niebios. W zamian za duchową radę, oferują duchom posiłek, modlitwę i są gotowi spełnić wszelkie prośby, jakie tylko są w ich mocy.

Chór - zapowiada nadejście kolejnych duchów, dodając dramatycznego napięcia do ceremonii. Wspólnie tworzą atmosferę tajemniczego obrzędu, jednocześnie łącząc się w poszukiwaniu duchowego przewodnictwa.

Józio i Rózia - duchy lekkie - małe dzieci, które na ziemi żyły beztrosko i szczęśliwie. Pojawiają się podczas obrzędu dziadów, prosząc o dwie namiastki goryczy życia - ziarna gorczycy. Za życia nie popełniły żadnego grzechu, ale nie zaznały też cierpienia. Przed odejściem przestrzegają żywych, aby docenili wartość trudów życia.

Widmo Złego Pana - duch ciężki - po śmierci doświadcza głodu i pragnienia.. Przybywa do kaplicy o północy, prosząc o jedzenie i wodę. Jego dusza jest potępiona za okrutne postępowanie wobec poddanych za życia. Mimo próśb o ulgę, nie otrzymuje pomocy ze względu na swoją bezlitosność i brak współczucia. Skazany na wieczną tułaczkę, nie może przekroczyć progu kaplicy, co symbolizuje jego wieczną karę.

Kruk - postać epizodyczna, będąca duchem byłego nędzarza. Jego historia wiąże się z kradzieżą jabłek z pańskiego sadu, za co został chłostany przez dworskiego ogrodnika, nie przeżył tego. Po śmierci Kruk towarzyszy upiorowi złego pana w kaplicy. Razem ze stadem innych ptaków, dusze skrzywdzonych poddanych, dręczą swego prześladowcę, odejmując mu pożywienie.

Sowa - była ubogą wdową, która za życia doświadczyła okrucieństwa bogatego dziedzica. Kiedy przyszła na wigilijny wieczór prosić o pomoc, została wyrzucona na mróz przez pijanego pana wraz z jej dzieckiem. Zmarła z głodu i zamarzła tej samej nocy. Jako duch towarzyszy upiorowi złego pana, opowiadając zgromadzonym o tragicznym losie, który spotkał ją za życia.

Zosia - duch pośredni - za życia była pasterką, lekceważyła miłość chłopców, co doprowadziło do śmierci Józia, zakochanego w niej. Wtedy bezpowrotnie straciła umiejętność odczuwania szczęścia. Teraz jej dusza błąka się między niebem a ziemią, doznając pustki i smutku. Prosi młodzieńców o pomoc, by ją przyciągnęli do ziemi, co jednak uniemożliwia wiatr. Guślarz obiecuje, że jej cierpienie niedługo się zakończy.

Widmo - bohater epizodyczny w obrzędzie dziadów, pojawia się spontanicznie. Ma wygląd młodego mężczyzny z krwawiącą raną na piersi. Mimo prób odpędzenia, duch nie reaguje na zaklęcia Guślarza. Wskazuje na serce, z którego płynie krwawa wstęga. Zjawisko zaskakuje zgromadzonych, a starzec dostrzega związek między widmem a pasterką, kierując ją na zewnątrz kaplicy. Duch mężczyzny podąża za nią, pozostawiając uczestników obrzędu zaskoczonych.

Streszczenie W "Dziadach cz. 2" wieśniacy gromadzą się późnym wieczorem w cmentarnej kaplicy na noc Dziadów, znaną jako "uczta kozła". Obrzęd ten jest prowadzony przez Guślarza, który przywołuje dusze zmarłych osób, które za życia nie zaznały spokoju wiecznego i muszą odbywać karę za swoje przewinienia. Dusze te zwane "czyścowymi duszeczkami" mają możliwość wypowiedzenia swoich potrzeb, a w zamian udzielają rad i pouczeń.

Podczas obrzędu pojawiają się kolejno duchy dzieci Józia i Rózi, widmo Złego Pana oraz duch młodej pasterki, Zosi. Dzieci uczą, że aby wejść do nieba konieczne jest doświadczenie cierpienia na ziemi. Zły Pan poucza o konieczności miłosierdzia, a pasterka wskazuje, że ci, którzy nigdy nie okazali miłości, nie osiągną szczęścia w niebie.

Po zakończeniu obrzędu pojawia się czwarte widmo - duch młodego mężczyzny, który wskazuje ranę na piersi i spogląda na jedną z wieśniaczek. Ona również patrzy na niego. Utwór kończy się wyjściem wieśniaków wraz z pasterką i tym duchem z kaplicy, a Guślarz nie jest w stanie powstrzymać tego zjawiska.

Czym właściwie są dziady? Dziady są słowiańskim obrzędem ludowym o charakterze religijno-kultowym, który odbywał się w Dzień Zaduszny, między pierwszym a drugim listopada. Obrzęd powiązany z wierzeniami i rytuałami związanymi z kultem przodków oraz pamięcią o zmarłych. Głównym celem Dziadów było uczczenie i wspomnienie przodków, a także zapewnienie im opieki i dobrej kondycji w zaświatach. Obrzęd miał także na celu przepędzenie złych duchów oraz zapewnienie dobrobytu i obfitej plony dla wspólnoty. Były organizowane na cmentarzach lub przy domach, które były siedzibą zmarłych przodków. Uczestnicy nosili specjalne stroje, często wykonane z białego płótna, które symbolizowały czystość i poświęcenie. Na głowach często nosili wieńce z mirtu, który był symbolem życia wiecznego. Wierzono, że podczas Dziadów dusze przodków wracają na ziemię i mają kontakt ze światem żywych. Dlatego też podczas obrzędu odprawiane były modlitwy i prośby o opiekę, błogosławieństwo i ochronę od zmarłych. Uważano, że zmarli mają wpływ na losy i dobrobyt swojej rodziny i społeczności, dlatego też składano im ofiary i prośby o pomoc.

Plan wydarzeń 1. Zgromadzenie wieśniaków w cmentarnej kaplicy na noc Dziadów, "ucztę kozła".

2. Pojawienie się dusz dzieci - Józia i Rózi.

3. Przedstawienie przez dzieci nauki, że cierpienie na ziemi jest niezbędne dla wejścia do nieba.

4. Pojawienie się widma Złego Pana.

5. Pouczenie o konieczności miłosierdzia w drodze do zbawienia.

6. Przybycie ducha pasterki - Zosi.

7. Wskazanie, że ci, którzy nigdy nie odwzajemnili miłości, nie osiągną szczęścia w niebie.

8. Pojawienie się tajemniczej zjawy młodzieńca.

9. Wskazanie przez widmo rany na swojej piersi i obserwowanie przez niego jedną z wieśniaczek.

10. Wieśniaczka spogląda na młodzieńca.

11. Wyjście wieśniaków wraz z pasterką i duchem z kaplicy.

Motywy literackie: Wina i kara, śmierć, moralność, obrzędy, duchy, widmo, tajemnica

#e8 #szkolapodstawowa