Narodowość a obywatelstwo

Formowanie się narodów

Proces formowania się narodów w Europie ma swoje korzenie w średniowiecznych plemionach, jednak prawdziwe ukształtowanie się narodów jako takich datuje się na XVIII i XIX wiek. Dynamiczny rozwój przemysłu i masowe migracje ludności spowodowały zerwanie więzi między mniejszymi społecznościami, a pojawienie się więzi z większą grupą - narodem. Wówczas powstała świadomość narodowa i nacjonalizm, co z kolei przyczyniło się do nazywania XIX wieku "wiekiem narodów". Armia i szkoła odgrywały istotną rolę w kształtowaniu tej świadomości, wpajając młodym pokoleniom patriotyzm i ucząc języka ojczystego. W miejsce religii, która straciła swoją rolę jako czynnik budujący poczucie wspólnoty w XVIII i XIX wieku, narodowość stała się nową ideologią unifikującą społeczeństwo.

Czym jest narodowość, a czym obywatelstwo?

W Polsce narodowość i obywatelstwo są pojęciami, które często są ze sobą powiązane, jednak różnią się od siebie znaczeniem. Narodowość odnosi się do tożsamości kulturowej i historycznej, natomiast obywatelstwo jest statusem prawnym, który oznacza przynależność do państwa i uprawnienia i obowiązki z tym związane. W Polsce, narodowość jest często ujmowana jako polska, jednak obywatelstwo może być posiadane przez osoby różnej narodowości. W ten sposób, te pojęcia tworzą dwa odrębne, choć często powiązane ze sobą pojęcia, które odgrywają ważną rolę w tożsamości i życiu obywateli w Polsce.

Jak uzyskać polskie obywatelstwo?

Polskie obywatelstwo można uzyskać na dwa sposoby: na podstawie prawa ziemi (polskiego pochodzenia) lub prawa krwi (polskiej krwi). Prawo ziemi oznacza, że obywatelstwo polskie można uzyskać, jeżeli jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a drugie rodzice urodzili się na terenie Polski. Natomiast prawo krwi oznacza, że obywatelstwo polskie można uzyskać, jeżeli któreś z rodziców jest obywatelem polskim. W obu przypadkach, aby je uzyskać, należy przejść proces administracyjny i spełnić wszystkie wymagania prawne.

Inne możliwości nabycia obywatelstwa polskiego przewiduje Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 roku o obywatelstwie polskim:

• Nadanie obywatelstwa polskiego cudzoziemcowi na jego wniosek przez Prezydenta Rzeczpospolitej,

• Uznanie cudzoziemca za obywatela polskiego, spełniającego wymagania określone w ustawie oraz nie będącego zagrożeniem dla bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego,

• Przywrócenie obywatelstwa polskiego osobie, która niesłusznie je utraciła.

Nabycie polskiego obywatelstwa przez osobę małoletnią jest możliwe w następujących sytuacjach:

• gdy małoletni urodził się na terytorium RP i jego rodzice są nieznani, nie posiadają obywatelstwa lub ich obywatelstwo jest nieokreślone

• urodzenie, kiedy przynajmniej jeden z rodziców jest obywatelem polskim

• gdy małoletni został znaleziony na terytorium RP, a jego rodzice pozostają nieznani

• jeśli małoletni cudzoziemiec został przysposobiony przez osobę lub osoby posiadające polskie obywatelstwo, pod warunkiem, że przysposobienie nastąpiło przed ukończeniem 16. roku życia.

Obywatel polski, który zrzeknie się swojego obywatelstwa, może je utracić tylko za zgodą Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej.

Obowiązki polskiego obywatela

Bycie obywatelem to nie tylko posiadanie praw i obowiązków wynikających ze stosunku prawnego z państwem, ale również oznacza kulturę obywatelską, która zakłada zaangażowanie i zobowiązanie do działania na rzecz dobra wspólnego, gotowość do poświęcenia własnych korzyści w imię dobra społeczeństwa. Konstytucja Rzeczpospolitej wyznacza główne obowiązki i odpowiedzialności, jakie spoczywają na każdym obywatelu Polski.

Art. 82. Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne.

Art. 83. Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 84. Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.

Art. 85. 1. Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny. 2. Zakres obowiązku służby wojskowej określa ustawa. 3. Obywatel, któremu przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne nie pozwalają na odbywanie służby wojskowej, może być obowiązany do służby zastępczej na zasadach określonych w ustawie.

Art. 86. Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.

Źródło tekstu: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej