Dziedziczenie płci u człowieka

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, co decyduje o płci człowieka? Czy to genetyka, czy może coś innego? Płeć jest jednym z najważniejszych cech, które definiują nas jako ludzi. Odgrywa ona ważną rolę w naszym życiu i jest często przedmiotem dyskusji i badań naukowych. W tym materiale postaramy się odpowiedzieć na pytanie, co decyduje o płci człowieka.

Chromosomy płci

Płeć człowieka jest determinowana przez chromosomy płciowe, które są parą chromosomów znajdujących się w jądrze komórki. Każdy człowiek dziedziczy po jednym chromosomie płciowym od matki i ojca. Jeżeli chromosomy płciowe są takie same (tzw. komórki diploidalne), osoba jest płci żeńskiej XX. Natomiast jeżeli chromosomy płciowe są różne (tzw. komórki haploidalne), osoba jest płci męskiej XY.

Cechy sprzężone z płcią

Cechy sprzężone z płcią to cechy fizyczne i zachowania, które różnią się pomiędzy płciami. Niektóre z tych cech są determinowane przez chromosomy płciowe, podczas gdy inne są wynikiem wpływu hormonów płciowych. Przykłady cech sprzężonych z płcią to:

• Budowa ciała: mężczyźni często są więksi i silniejsi niż kobiety.

• Głos: mężczyźni często mają niższy i głębszy głos niż kobiety.

• Zachowanie: mężczyźni często są bardziej agresywni i rywalizujący niż kobiety.

• Wygląd zewnętrzny: mężczyźni często mają wąskie biodra i szerokie barki, podczas gdy kobiety często mają szersze biodra i węższe barki.

Recesywne choroby sprzężone z płcią - dlaczego mężczyźni częściej chorują?

Dajmy za przykład chorobę hemofilię. Hemofilia jest chorobą dziedziczną w sposób recesywny, co oznacza, że aby zachorować, osoba musi dostać zmutowany gen od obojga rodziców. Jeśli osoba dostanie zmutowany gen tylko od jednego z rodziców, to będzie nosicielem choroby, ale nie zachoruje na nią.

Jeśli chodzi o to, dlaczego mężczyźni chorują głównie na hemofilię, to dzieje się tak dlatego, że gen odpowiedzialny za powstawanie hemofilii znajduje się na chromosomie X. Mężczyźni mają tylko jeden chromosom X (w przeciwieństwie do kobiet, które mają dwa chromosomy X), więc jeśli otrzymają zmutowany gen od jednego z rodziców, to z pewnością zachorują na hemofilię. Kobiety natomiast, aby zachorować na hemofilię, musiałyby dostać zmutowany gen od obojga rodziców, co jest rzadsze. Ponadto, u kobiet zmutowany gen na chromosomie X jest zazwyczaj zneutralizowany przez zdrowy gen na drugim chromosomie X, więc ryzyko zachorowania jest mniejsze.

Krzyżówki genetyczne - temat: dziedziczenie płci u człowieka

Przykładowe zadanie

Hemofilia jest chorobą dziedziczną, której pojawienie się jest sprzężone z płcią. Gen powodujący hemofilię jest recesywny. Przedstaw genotypy rodziców: matka nosicielka, ojciec zdrowy oraz szachownicę genetyczną obrazujące możliwe genotypy dzieci. Wypisz płeć potomstwa i czy będzie chore, zdrowe czy może nosicielem.

Jeżeli potrafisz już rozwiązywać krzyżówki, rozwiąż ją sam. Jeżeli nie, zapraszamy do materiału o podstawowych prawach dziedziczenia klikając TUTAJ.

Oznaczenie genów

Hemofilię oznaczmy sobie literą H

H - gen warunkujący brak hemofilii

h - gen warunkujący pojawienie się hemofilii

Oznaczenie genotypów rodziców

Tworzenie krzyżówki, wypełnienie jej

Rozwiązywanie krzyżówki

Odpowiedź do zadania