DNA - nośnik informacji genetycznej

Niektóre cechy są przekazywane potomstwu przez rodziców. Dzieje się to już w momencie zapłodnienia. Zapis cech dziedzicznych organizmu nazywamy informacją genetyczną. Jej nośnikiem jest DNA, czyli kwas deoksyrybonukleinowy. Informacja o cechach organizmu jest w nim zapisana w postaci genów.

Gen to odcinek DNA, zawierający informacje o budowie białka. Może to na przykład być informacja o budowie białek umożliwiając rozkurcz lub skurcz mięśni. Geny stanowią jedynie 2% całości DNA. Pozostałe 98% to odcinki, które nie kodują żadnych cech. Część z nich reguluje odczytywanie informacji zawartych w genach. Nadal jednak istnieją fragmenty DNA, których funkcji nie znamy.

BUDOWA DNA

DNA składa się z mniejszych jednostek, czyli nukleotydów. Połączone nukleotydy tworzą nić. Jedna cząsteczka DNA składa się z dwóch nici, które są ułożone równolegle i spiralnie skręcone wokół własnej osi. Taka postać DNA nazywa się podwójna helisa.

DNA znajduje się w jądrze komórkowym, ale także w mitochondrium.

Pojedynczy nukleotyd tworzą: cukier, czyli deoksyryboza, reszta kwasu fosforowego i jedna z czterech zasad azotowych, czyli adenina (A), tymina (T), cytozyna (C) lub guanina (G).

Nukleotydy w nici DNA łączą się w ściśle określonej kolejności. Nazywamy ją sekwencją DNA. Od niej zależą cechy organizmu.

Przykładowa sekwencja DNA:

GACACCATCGAATGGCGCAAAACCTTTCGCGGTATGGCATGATAGCGCCCGGAAGAGAGTCAATTCAGGG

KOMPLEMENTARNOŚĆ ZASAD

Zasady azotowe z leżących naprzeciw siebie nici tworzą ściśle określone pary. Dopasowanie to nazywamy komplementarnością zasad. Adenina zawsze łączy się tylko z tyminą, a cytozyna zawsze łączy się z guaniną.

DNA ➡ chromosom. Dlaczego?

W jednej komórce człowieka znajdują się ponad dwa metry nici DNA. Aby te właśnie nici zmieściły się w jądrze komórkowym, muszą być odpowiednio zwinięte, czyli upakowane. Najbardziej upakowaną strukturą jest chromosom.