Wyjaśnij pojęcia

Reparacja - to odszkodowania, które Niemcy mieli płacić krajom alianckim po zakończeniu II wojny światowej za zniszczenia wojenne. Reparacje były jednym z warunków pokojowych ustaleń, które wprowadzały w życie mocarstwa zwycięskie.

Denazyfikacja - proces usuwania z życia publicznego niemieckich nazistów i sympatyków ruchu narodowosocjalistycznego po zakończeniu II wojny światowej. Celem denazyfikacji było zapobieżenie odradzaniu się nazizmu i jego wpływom w Niemczech.

Demilitaryzacja - to proces likwidacji potencjału militarnego państw w celu zmniejszenia zagrożenia wojennego. Po II wojnie światowej wiele państw przeprowadziło demilitaryzację, w tym Niemcy, które zostały pozbawione możliwości posiadania własnej armii.

Plan Marshalla - to program pomocowy, który miał na celu odbudowę gospodarczą Europy Zachodniej po II wojnie światowej. Program został opracowany przez rząd USA i miał przeciwdziałać rozprzestrzenianiu się komunizmu.

Doktryna Trumana - to polityka zagraniczna, która zakładała, że USA będą działać jako mocarstwo przeciwko rozprzestrzenianiu się komunizmu. Doktryna Trumana została przedstawiona przez prezydenta Harry'ego Trumana w 1947 roku.

Truman - Harry Truman był prezydentem USA w latach 1945-1953. Pod jego rządami miało miejsce wiele ważnych wydarzeń zimnej wojny, takich jak wprowadzenie planu Marshalla, podpisanie układu północnoatlantyckiego NATO, czy konflikt z ZSRR w sprawie Berlina.

ONZ - Organizacja Narodów Zjednoczonych została założona w 1945 roku jako organizacja międzynarodowa mająca na celu wspieranie współpracy międzynarodowej, rozwiązywanie konfliktów i ochronę praw człowieka.

Blokada Berlina - to polityka stosowana przez ZSRR w latach 1948-1949, polegająca na zamknięciu granic Berlina Zachodniego i odcięciu go od dostaw żywności i innych niezbędnych dóbr. Blokada ta miała na celu osłabienie wpływów Zachodu w Berlinie.

Josip Broz Tito - był prezydentem Jugosławii w latach 1953-1980. Tito stał się jednym z czołowych przywódców ruchu państw niezaangażowanych, a jego polityka była uważana za niezależną od ZSRR.

Kolektywizacja - to proces zmiany gospodarki, polegający na zastąpieniu prywatnych gospodarstw rolnych przez wspólne gospodarstwa, czyli kolektywy. Proces ten był charakterystyczny dla państw o ustroju komunistycznym i miał na celu zwiększenie wydajności produkcji rolniczej.

Ateizacja - to proces propagowania i wprowadzania ateizmu w życie publiczne i prywatne, często przez państwo. Proces ten był charakterystyczny dla krajów o ustroju komunistycznym, w których religia była traktowana jako narzędzie ucisku i konserwatyzmu.

Układ warszawski - to sojusz militarny między ZSRR a krajami Europy Wschodniej, utworzony w 1955 roku w odpowiedzi na powstanie NATO. Celem układu warszawskiego było zwiększenie bezpieczeństwa państw bloku wschodniego.

Imre Nagy - był premierem Węgier w latach 1953-1955 i 1956. Nagy był reformistą, który dążył do przeprowadzenia liberalizacji i zmian politycznych w kraju. W 1956 roku, w trakcie rewolucji węgierskiej, Nagy powrócił na stanowisko premiera, jednak został obalony przez interwencję ZSRR.

Czang Kaj-Szek - był przywódcą Kuomintangu, partii rządzącej w Chinach przed powstaniem komunistów. W 1949 roku, po porażce w wojnie domowej, Czang uciekł na Tajwan, gdzie utworzył Republikę Chińską.

Kuomintang - to chińska partia polityczna, założona w 1912 roku, która rządziła w Chinach przed powstaniem komunistów. Po przegranej w wojnie domowej, Kuomintang przeniósł swoją siedzibę na Tajwan, gdzie do dziś rządzi Republiką Chińską.

Mao Zedong - był przywódcą Komunistycznej Partii Chin i przewodniczącym Chińskiej Republiki Ludowej w latach 1949-1976. Mao był architektem wielu reform politycznych, które miały na celu umocnienie pozycji partii komunistycznej w kraju.

Wielki skok - to polityka gospodarcza wprowadzona przez Mao Zedonga w latach 1958-1961, która miała na celu przyspieszenie rozwoju gospodarczego Chin. Polityka ta przyczyniła się do wielkiego głodu, który spowodował śmierć milionów ludzi.

Kim Ir Sen - był przywódcą Korei Północnej w latach 1948-1994. Kim Ir Sen był założycielem partii komunistycznej w Korei Północnej i przeprowadził w kraju kolektywizację i industrializację. W 1950 roku, pod jego przywództwem Korea Północna zaatakowała Koreę Południową, co doprowadziło do wybuchu wojny koreańskiej.

38. równoleżnik - to linia równoleżnikowa, która dzieliła Koreę na dwie części: północną i południową. Linia ta została ustalona po zakończeniu II wojny światowej i była granicą między strefami wpływów ZSRR i USA.

Mahatma Gandhi - był przywódcą indyjskiego ruchu narodowowyzwoleńczego, który dążył do uzyskania niepodległości dla Indii od Wielkiej Brytanii. Gandhi był zwolennikiem pacyfizmu i nieposłuszeństwa obywatelskiego.

Nelson Mandela - był przywódcą ruchu przeciw apartheidowi w RPA i pierwszym czarnoskórym prezydentem tego kraju. Mandela spędził 27 lat w więzieniu za swoją działalność polityczną.

Apartheid - to system rasistowski obowiązujący w RPA w latach 1948-1994, który dzielił ludność kraju na białych, czarnych, kolorowych i Azjatów. System apartheidu był krytykowany przez społeczność międzynarodową i był przedmiotem sankcji.

Nieposłuszeństwo obywatelskie - to forma protestu polegająca na celowym łamaniu prawa przez grupę ludzi w celu wyrażenia swojego niezadowolenia z polityki rządu. Nieposłuszeństwo obywatelskie było popularną formą protestu w latach 60. i 70. XX wieku.

Syjonizm - to ruch polityczny i społeczny, który dążył do utworzenia państwa żydowskiego w Palestynie. Ruch syjonistyczny narodził się w XIX wieku i miał na celu zapewnienie bezpieczeństwa i wolności dla Żydów.

Dawid Ben Gurion - był pierwszym premierem Izraela i jednym z głównych przywódców ruchu syjonistycznego. Ben Gurion odegrał kluczową rolę w utworzeniu państwa izraelskiego w 1948 roku.

Gamal Abdel Naser - był prezydentem Egiptu w latach 1956-1970. Naser był jednym z czołowych przywódców panarabizmu i był zaangażowany w konflikt z Izraelem.

Autonomia Palestyńska - to rozwiązanie polityczne, które miało na celu utworzenie państwa palestyńskiego na terenie Izraela. Autonomia Palestyńska została utworzona w 1994 roku na mocy porozumienia z Oslo.

Szach - był monarcha Iranu w latach 1941-1979. Szach Mohammad Reza Pahlawi został obalony w wyniku rewolucji islamskiej w 1979 roku, a jego miejsce zajął ajatollah Chomeini.

Fundamentalista - to osoba, która wyznaje fundamentalizm, czyli skrajny nurt religijny, który charakteryzuje się dosłownym traktowaniem tekstów religijnych oraz negowaniem postępu naukowego i społecznego.

Ajatollah Chomeini - był irańskim duchownym szyickim i przywódcą rewolucji islamskiej w Iranie w 1979 roku. Po obaleniu szacha Mohammad Rezy Pahlawiego Chomeini objął władzę w Iranie i wprowadził rządy oparte na zasadach islamu.