System rzymski

Podstawowe znaki

W systemie rzymskim korzystano z kilku podstawowych znaków, które reprezentowały różne liczby:

• I - 1

• V - 5

• X - 10

• L - 50

• C - 100

• D - 500

• M - 1000

Budowa zapisu rzymskiego

Liczby w systemie rzymskim zbudowane są na zasadzie dodawania i odejmowania. Jeśli symbol o mniejszej wartości stoi przed symbolem większej wartości, to dodajemy mniejszą do większej. Jeśli stoi za nią, to odejmujemy. Lepiej to pokazać na przykładach:

• IV oznacza 5 - 1 = 4

• IX oznacza 10 - 1 = 9

• XXIII oznacza 10 + 10 + 3 = 23

• XC oznacza 100 - 10 = 90

Zasady zapisu

• Używamy maksymalnie trzech tych samych znaków spośród: I, X, C, M.

• Pamiętaj, że obok siebie nie możemy umieścić dwóch identycznych symboli spośród V, L, D.

Przykłady:

• Zamiast IIII, zapiszmy IV (4).

• Zamiast XXXX, zapiszmy XL (40).

• Unikajmy LLL, użyjmy XL (50 - 10 = 40).

• Gdy symbole występują w kolejności malejącej, sumujemy odpowiadające im wartości.

• Jeżeli przed symbolem oznaczającym większą wartość pojawi się symbol oznaczający mniejszą wartość, odejmujemy mniejszą wartość od większej.

Przykłady:

• XV oznacza 10 + 5 = 15.

• DCCC oznacza 100 + 100 + 100 + 100 = 800.

• MMMCMXCIX oznacza 1000 + 1000 + 1000 - 100 + 100 - 10 + 1 = 1999.

• IX oznacza 10 - 1 = 9.

• XC oznacza 100 - 10 = 90.

• CD oznacza 500 - 100 = 400.

Zastosowanie liczb rzymskich

Liczby rzymskie często pojawiały się w rzymskich inskrypcjach, na monetach, w literaturze i przy okazji oznaczania lat. Dzisiaj również spotykamy się z nimi w niektórych formalnych dokumentach, rozmiarach ubrań czy oznaczeń wieków.

ZADANIE